Å glida inn og ut or svevnen

Pamela Druckerman bruker mykje tid i boka si på korleis franske foreldre får under til å sova natta gjennom frå dei er eit par månader. Ho meiner det er fordi franskmennene (tenkjer det helst er mødrene, gitt) ikkje tek barnet opp når det vaknar, men let det "binda saman svevnsyklusane sjølv". Lærer ungane det frå dei er små, kan dei det.

No melder BBC (via Aftenposten) at

Stadig mer vitenskapelig materiale tyder tvert imot på at så langvarige søvnperioder [som åtte timar] er unaturlige … Tanken om at man bør sove åtte timer i strekk oppsto i overklassen i nordeuropeiske storbyer sent på 1600-tallet, og har senere spredt seg til andre samfunnslag i vestlige land, sier forskerne.

Eg trur dette kan ha noko føre seg. Problemet, og det er dét som råkar småbarnsforeldre og som tvingar oss til å læra ungane å sova, er sjølvsagt at resten av dette jævla samfunnet ikkje er lagt opp til at vi kan sova når vi er trøytte. Svevnen er noko av det mest private som finst, isolert frå alt anna menneskeleg samkvem. Det er strengt tatt berre "lov" å sova i ein tidsblokk mellom kveld og morgon, og det er strenge sosiale mekanismar som regulerer denne blokken.

Altså: Vi lever i eit samfunn som på mange måtar legg sterke sanksjonar på dei som prøver å sova når det er biologisk naudsynt. Difor er det ikkje rart at vi er desperate etter å få sova heile natta: Vi veit at vi er nøydde til å  få oss den svevnen vi treng innanfor dei tilmålte rammene.

Det same gjeld truleg mat: Det er ikkje sikkert at den strenge inndelinga i måltider vi praktiserer er det beste for alle (slik Druckerman seier at franskmennene meiner, for å halda fast ved det opphavelege førelegget for denne teksten). Men vi har aldri lært korleis vi skal eta sunt utan måltider, difor et vi gjerne usunn mellommat og moraliserer om at vi ikkje burde eta mellommat. Ein skal heller ikkje kimsa av dei praktiske problema det fører med seg å skulle eta sunn mat når kroppen treng det, og den trivelege sosiale funksjonen måltida har.

Slik verda vår er i dag, er eg stygt redd for at alle åtak på dei kulturelle rammene vi har lagt opp liva våre rundt (nattesvevnen og måltida) berre gjer oss meir ustabile, ikkje hjelper oss å koma nærare biologiske grunnbehov.

Ei bok eg har lese

Det er litt tilfeldig kva eg får med meg av slikt, men det forundrar ikkje om boka eg nett omtala (French children don't throw food / Bringing up bébé) kjem til å vera grunnlaget for foreldre&barn-spaltene i månader frametter. No køyrer Aftenposten td. ei sak om ungar som ikkje vil sova, eit tilfelle der Druckerman ser ut til å ha oppdaga ei genial "fransk" løysing. Og bruker ikkje Druckerman to-tre kapittel berre for å fortelja korleis ungar søv heile natta etter eit par månader i Frankrike? Eg kunne ikkje finna eksplisitte referansar i teksten.

Eg var kanskje ikkje utruleg fascinert av boka, men ser at ho er eit glimrande utgangspunkt for foreldre-journalistikk. Tippar at boka kjem ut på norsk om to-tre år.

Barnerøkt som kulturuttrykk

I fjor var det tigermamma. I år er det franskmamma. Oppsiktsvekkjande las eg om denne boka fyrst i Dag og Tid, i ein omtale av Arvid Bryne. Eg har mistanke om at eg alt har lese meir av boka enn det han har gjort, så her ei mi eiga bokmelding.

Pamela Druckerman: French Children Don’t Throw Food (US: Bringing up bébé)

Druckerman er amerikansk journalist, gift med ein engelskmann og busett i Paris. I starten fortel ho at om at føremålet med boka var å finna utkvifor dotter hennar var heilt umogleg (det ein kallar “trassalderen”, og som eg trudde var ein periode heilt til eg fekk ungar sjølv) medan franske jamalderingar såg ut til å føra seg åt. Heilt sant er det neppe, fordi bokprosjektet (dvs, dei anekdotiske observasjonane av fransk oppseding) ser ut til å starta før frævinga. Licentia poetica.

Druckerman har, frå heimekontoret sitt i Paris, utforma eit konsept for reportasjebøker: Fransk kultur sett med angloamerikanske augo (så langt, utruskap og born). Grensesprengjande originalt er det ikkje (Anglo Files av Sarah Lyall dukka opp i tankane mine): Reisa til eit anna land og skriva ei bok om det. Likevel, dette er artig lesnad, så eg reknar med at dei fleste som prøver å skriva slike bøker, vert refuserte. Det Druckerman gjer i boka, er ikkje å finna ut kvifor franske ungar ikkje kastar mat på golvet, men å skildra skilnader mellom US-amerikansk og fransk barnerøkt.

Norsk barneoppseding, slik eg kjenner (og utfører) henne, fell ein stad mellom desse to, men kanskje nærare den franske.

Vi har stor tru på institusjonar som småbarnsbarnehage (“crèche”) og helsestasjonar, vi trur på faste rammer men at førskuleungar skal få utforska verda på eigahand (“han leiker fint for seg sjølv” er rosande om ein unge). Vi (iallfall min sosio-politiske omgangskrins) er skeptiske til screening (td. språk 4) og drilling av småungar. Når eldstejenta (fem) arbeider med dei pedagogiske oppgåvebøker (som ho tykkjer er kjempemoro), er vi nesten påteke uinteresserte. Derimot er vi opptekne av at ungane skal få gjera ting “på ekte”, til dømes vera med å baka og laga mat. Vi reknar dei som fornuftige individ, men vi meiner at vaksne veit ein del ting best, til dømes når ungane bør vera i seng. Mykje av det ho skildrar som fransk, ville eg truleg rekna som norsk.

Samtidig resonnerer baby-religionen hjå oss: Norske kvinner ammar lenge og babygreier skal helst vera organisk frå ein ende til den andre (bokstaveleg tala). Dei fleste småbarnsforeldre eg snakkar med, gjev dessutan uttrykk for at livet krinsar heilt og fullt rundt ungane, men at det heldigvis berre er snakk om nokre år. Eg kjenner òg att denne trongen til framdrift, til å sjå ungane nå “neste nivå”. Dette skildrar Druckerman som anglofone idéar.

Argumenta hennar, stort sett er anekdotiske, kjenst stundom litt tunne. Ho må jamt gå ved at ho generaliserer, at alle ikkje gjer slik-og-slik, men appellerer likevel om å tru henne når ho fortel at ho skildrar skilnader i forventningar og mentalitet.

… but the ideals in each place are very different [2312]

Eg saknar kanskje større medvit om korleis ein gjer ting utanfor denne dikotomien ho skildrar, meir drøfting av objektive vilkår (fødselspermisjonar, til dømes). Men då hadde boka truleg vorte mindre anekdotisk og mindre populær, og eg hadde aldri høyrt om henne.

Vel, uansett. Har ein små ungar sjølv, er det utruleg kjærkome (og truleg anglofont) å lesa reportasjejournalistikk frå denne vinkelen. Og, sidan dette handlar om Frankrike og USA, vert det heller ikkje like påtrengjande som Jesper Juul eller Gro Nylander.